DEVREKANİ TÜRBELERİ

İlçemizde Candar oğulları çağına ait bir tane mermer lahid bulunmaktadır. Sazyaka (Karaköy) mezarlığında bulunan bu lahid’in boyu 1,40 , yüksekliği 0,60 cm. dir. Baş kısmındaki yazı şöyledir:

1) İntekalet il-merhume
2) El-mağfure el- muhtac ila rahmeti
3) Allahü teala Fatma Hatun

Binti Toman ece nevverallahü kabrehu

Manası:
     Allahım rahmetine muhtac, mağfure merhume Teoman Ecenin kızı Fatma hatun öldü. Allah kabrini nurlandırsın.

Aynı türbenin ayak şahidesinde ise şu yazı vardır:
1) Beredallahü medceaha
2)Ettarih evalli fi
3)Recep sene isna hamsine ve semanimiye

Bu kitabeden Fatma hatunun (852 H. 1448 M. ) yılında öldüğü anlaşılmaktadır.

MERDANE SULTAN TÜRBESİ
Türbe Hacı Osman Camisi Avlusundadır. Türbe hakkında fazlaca bir bilgiye ulaşılamamıştır. Kitabesinde: “Nakşibendi tarikatı şeyhlerinden Hacı Muhammed Merdan Efendi ruhuna fatiha. Ölümü ;H.1348 yazılıdır. Çevre illerden türbeye ziyaretçiler gelmektedir .

KURT ŞEYH TÜRBESİ
Kurt şeyh mahallesi tekke sokak ta bulunan türbenin kitabesinde şunlar yazılıdır. Kurt şeyh adı ile anılan kariye sakinlerinden " tarikatı nakşi bendiye hadimlerinden olup burada meftun bulunan eş şeyhk es seyyid Ahmet dede ,bin veli dede,ibni eş şeyhk Kurt dedenin şeyhklığını, şuyui ve irsad, Suluk alilerinin devamı emeli hayriyesi ile vesikaya istinad ettirilerek fuyuzatı siyadet'lerinden mumin muvahhidin feyz almaları gerekli görülmüştür.

İş bu emeli hayriyenin usulu için tanzim kılınan vesika kazai mezkur ve kariye malume bilayat sakinlerinden seçkin ve tanınmış yirmi bir zatın şahadetlerine ve nakibul eşraf es Seyyid Kasım, es Seyyid Yunus. El Hüseyini tarafından tastik edilmiş olmakla takakkuk ettirilmiştir.

1028 hicri tarihinde yazılan iş bu vesika Kastamonu Valisi nakibul eşraf emalik Osmaniye olan Abdurrahman el Hüsni Ali tarafından tastik edilmiştir.

DEVREKANİ CAMİİLERİ
Candaroğulları Beyliğinin ikinci döneminde ve özellikle İsfendiyar Bey zamanından sonra Devrekani’nin önemi büyüktür. Bu döneme ait hadiselerin tetkikinden İsfendiyar ve oğlu İbrahim Bey’ lerin aile efradıyla birlikte hayatlarını burada geçirdikleri anlaşılmaktadır.

Çayırcık Köyü’nde bulunan cami ile bazı harabelerin bu döneme ait olduğu,hatta son yıllara kadar bazı kısımları mevcut olan duvarların İsfendiyar Bey’in sarayının kalıntıları olduğu; buradaki caminin de sarayın dahilinde bulunduğu söylenmektedir.(Kastamonu Tarihi T. Mümtaz Yaman sayfa :158)

İSMAİL BEY CAMİSİ
Cami Devrekani merkezinde ve İsmailbey mahallesindedir. İsmailbey tarafından yaptırıldığı Kastamonu Şerire sicillerinde (No.86,T.1231 sah.50) de gösterilmektedir. Kitabesi yoktur. Bina moloz taşından harçla yapılmıştır. Çatısı ahşap üzeri kiremitlidir. Döşeme,tavan ve minber tahtadır. Mihrap alçı,fakat basittir. Minaresi tuğladandır. (İkinci minare yeniden yapılmıştır.) Namaz salonunun yüz ölçüsü (18.5 x11.5 m.) dir. Son yıllarda eklenen bir bölümün sağında abdest alma yeri , solunda ise bir oda bulunmaktadır.

Vakıfların malı olan caminin mimari kıymeti yoktur. İsmail Bey’ in eseri olduğu cihetle tarihi kıymeti vardır. Bir imam –hatip ve bir müezzin kadrosuyla cami ibadete açıktır.

ÇAYIRCIK CAMİSİ
Cami Devrekani’nin 1 km. batısındaki Çayırcık mahallesindedir. Mihrabın üzerindeki kitabe ve tarihe göre (860 H.1455 M.)yılında Candar oğullarından İsmail bey tarafından moloz taşından harçla yapılmıştır. Çatısı ahşap üzeri kiremitlidir. Döşeme, tavan ve minberi tahtadır. Namaz salonunun yüz ölçüsü(10x6 m.) dir. Alçı olan mihrabı da basittir. Tuğladan olan minaresi sonradan yapılmıştır. Bunun da mimari kıymeti yok ancak tarihi değeri vardır. Son zamanlarda 3,20 m. boyunda bir son cemaat yeri eklenmiştir. Bir imam-hatip kadrosuyla cami ibadete açıktır.

İNCİĞEZ CAMİSİ
Cami Devrekani’ye 15 km. uzaklıkta Abana yolundan da 1 km. kadar içerideki İnciğez köyündedir. Bina moloz taşından harçla yapılmıştır. Çatısı ahşap üzeri kiremitlidir. Döşeme ve tavanı ahşaptır. Minber ve mihrap basittir. Namaz salonunun yüz ölçüsü(7.50x6.10m.)dir. Kapısının üzerinde bulunan kitabenin manası ise:

Bu mübarek mescid(859 H. )yılı Recep ayının evvelinde yapıldı.

Kitabesine göre cami, (859H. 1454 m.) yılında Candar oğullarından İsmail beyin hükümdarlığı zamanında yapılmıştır. Cami ibadete açıktır.

OSMANLILAR ZAMANINDA DEVREKANİ CAMİLERİ

KADI ÇELEBİ CAMİSİ
Cami Devrekani - Şenlik yolu üzerindeki Bozkocatepe köyündedir. Kitabesine göre (985 H 1577 M. )yılında Kadı Çelebi oğlu Ömer namında bir hayır sahibi tarafından yaptırılmıştır. Duvarı moloz taşından harçla yapılmış, çatısı ahşap üzeri kiremitlidir. Döşeme ve tavanı tahta, minber ve mihrap basittir. Kapı kemeri ve kitabesi ile eskiliğinden başka kıymeti yoktur. Cami ibadete açıktır.

 KIVRAÇ CAMİSİ
Cami Devrekani’ye 7km. uzaklıktaki Kırvaç (Yazıbelen) köyündedir. (1159 H. 1746 M. ) yılında Reis –ul küttab Hacı Mustafa efendi tarafından Küre emini İbrahim ağa mübaşeretiyle tamir ettirildiği anlaşılmakta ise de banisi malum değildir. Binanın tarihi ve mimari kıymeti yoktur. Cami ibadete açıktır.

BALABANLAR CAMİSİ
Cami Devrekani-Kastamonu yolu üzerinde ve ilçeye 5 km. uzaklıktaki Balabanlar köyündedir. Duvarları kesme taştan yapılmıştır. Çatısı ahşap tavan ve döşemesi tahtadır. (1284 H. 1867 M. ) yılından önce yapıldığı ve (1320 H. 1904 M. )yılında tamir gördüğü anlaşılmakta ise de banisi malum değildir. Şu anda ibadete açık olan caminin tarihi ve mimari kıymeti yoktur.

DELİMUSAOĞLU CAMİİ
Şenlik Köyü Delimusa Beldesi'ndeki Delimusaoğlu Camii'nin tarihi 1893 (H. 1312) yılına dayanıyor. 125 yıllık ahşap cami yaklaşık 15 yıl evveline kadar çevresine de hayat veren cıvıl cıvıl bir ibadet merkeziydi.
Çoğu ahşap ve el emeği olan eser.  Caminin minber, kubbesi tavanı ve asma katı ahşap el işçiliği, yazı ve nakışlarla işlenmiş. Minaresi taş ve duvarları kerpiçle örülmüştür.

DEVREKANİ VAKIF ESERLERİ

1. Kapu-i İsmail Bey Mescidi.
2. Selameddin Mescidi.
3. İsfendiyar Bey Mescidi.
4. Tepecik Mescidi.
5. Şeyh Şirin Zaviyesi.
6. Hacı Dursun Camii.
7. Çelebi Camii.
8. Halil Bey Camii.
9. İsmail Bey Camii.
10. Keydenler (Arap Dede) Camii.
11. Karaköy Mescidi.
12. Ahi Çelebi Zaviyesi.
13. Kurt Şeyh Zaviyesi.
14. Şeyh Bali Zaviyesi.
15. Akmescit (Devire).

DEVREKANİ HAMAMLARI

İSMAİL BEY HAMAMI
Hamam Devrekani İsmail bey mahallesinde ve aynı şahsın camisi yanındadır. Hamamı Candaroğulları' ndan İsmail bey yaptırmış ve oradaki camiye vakfetmiştir.

Bina moloz taşından harçla yapılmıştır. (12x9m. büyük) olan soyunma yeri ahşaptır.(3,20x3,20 m. büyük) üstü kubbeli dört tane halveti vardır. Bunlardan iki tanesi sağ , iki tanesi soldadır. Soyunma yerinden üzeri kubbeli soğuk halvete, oradan bir kapı ile sağdaki halvete girilmektedir. Burada ayrıca bir tuvalet yeri vardır. Halvetlerin üzerleri kubbelidir.

Bina vakıfların malı iken cereyan eden muhakeme sonunda Devrekani Belediyesinin tasarrufuna geçmiştir. Hamam günümüzde kullanılmaz haldedir.

ŞİŞMANOĞLU HAMAMI
Devrekani ilçe merkezinde yukarı hamam diye adlandırılan bu hamam Şişmanoğlu İbrahim’in tasarrufunda bulunmaktadır. Bina moloz taşından harçla yapılmıştır. Harabe halinde bulunduğundan şekli hakkında bilgi verilememektedir.

ÇAYIRCIK HAMAMI
Hamam Devrekani’nin yirmi dakika batısındaki çayırcık köyünde (mahalle) moloz taşından harçla yapılmıştır. (9x8 m. büyük.) olan soyunma yeri ahşaptır. Hamamın (2,5 m) olan bir giriş aralığı ile aynı büyüklükte birbiri içinden geçilen bir hizada üç tane halveti vardır. Halvetlerin üzeri kubbelidir.

Hamam Çayırcık köyünden Ahmet ve Mehmet Güney’in tasarrufunda olup,haremeyn vakfından olduğu söylenmektedir.

Günümüzde harap vaziyetteki hamam asırlardan beri halk tarafından “Gelin Hamamı” olarak anılmaktadır. Bu ismin kaynağı burada yapılmış olan meşhur düğündür.

DEVREKANİ ÇEŞMELERİ
Devrekani çeşmeleri eski karekterlerini kaybettiğinden kitabesi olan iki çeşmeyi buraya alıyoruz.

HAYDAR ÇEŞMESİ
Çeşme Devrekani merkezinin batı kenarında İsmail bey camisinin yakınındadır. Moloz taşından harçla yapılmış boyu 6, yüksekliği 2 m. olan bir duvardan ibarettir.

Mermer taş üzerindeki kitabesi şöyledir:

-Harab oldu Haydar çeşmesi     
-Tamir eyledi Elhac Mehmed Mütevellisi
-Kim Bu Ma’dan şurbederse desün üç kere Bismillah
-Dahi salis Hamdu lillah desun derdi resulüllah
-Tamir eyledi Ahmed Mütevellisi. (1177)            
- 0,60x0,40 Yazı nesihtir.

HACI SOFU ÇEŞMESİ
Çeşme Devrekani merkezinde ve İsmailbey camisinin arka tarafındadır. Bu çeşme de kesme ve moloz taşından iki kemerli olarak yapılmış fakat günümüzde harap durumdadır . Üzerinde şu kitabe bulunmaktadır.

1. Sahib ul-hayrat v’el-hasenat
2. Kim Bu ma’dan şurbederse
3. Üç kere Bismillah dahi salis Hamdu illah
4. Desün derdi resulullah harabe meyi
5. Eyledi çeşme Hacı Sof muvaffak ola
6. Tamir mütevelli oğlu Mustafa Abdullah (1216) . 0,60x0,70 Yazı rik’adır.
7. Çeşmenin kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığı belli değildir.
8. Kitabesine göre (1216 H. 1801 M.) yılında Hacı sofu oğlu Mustafa adlı bir hayır sahibi tamir ettirmiştir.

DEVREKANİ TUMULÜSLERİ
Devrekani merkez ve çevre köylerinde birçok tumulüs olduğu görülmektedir.

Bunlardan bazıları:
     İlçe merkezinin güneyindeki Mantarlık ve Bayram tepeleri, Laçin köyü Celi deresinde üç tumulüs, Habeşli köyünde Pınaz ve Oyalık tepeleri, Bozkocatepe köyü Terzi ve Hamallar Mahallesindeki tepeler, Mütevelli mahallesindeki yığma tepeler,Bıngıldayık , Ulamış ve Kurt köylerinde bulunan tumulüslerin hepsi de maalesef kontrolsüz olarak kazılmışlardır.

DEVREKANİ KAYA MEZARLARI
Devrekani Kaya Mezarlarının en bilineni İnciğez köyündeki mezarlardır. Abana Bozkurt yolu üzerinde ve yoldan 1 km. içerideki İnciğez köyünde bulunan mezarlar 40 m. boyunda ve 8m. yüksekliğindeki bir kayaya oyulmuştur. Bunlardan birisi altta ikisi de üstte olmak üzere üç odadan ibarettir.

Alt Oda:
     Bu odanın altı düz üstü kubbemsidir. Boyu 2,70 m. eni2,50 m. yüksekliği de 2 m. olan bu odanın ön duvarları tamamen yıkılmıştır. Sağ duvarı ile arka duvarında birer ölü sediri vardır.
Üst Oda :
     Bunlardan birisisinde bir ölü sediriyle bunun üstünde bir alınlık vardır. Diğer odada bir ölü çukuru bulunmaktadır. Bu mezarlar define avcıları tarafından çok zaiyat gördükleri için yapıldıkları tarih hakkında bir şey söylemek güçleşmiştir. Son Roma veya ilk Bizans eseri olduğu tahmin edilmektedir.